Milaan: de verborgen geschiedenis van de Navigli
Wanneer men aan waterwegen in Italiaanse steden denkt, gaat de aandacht vrijwel onmiddellijk uit naar Venetië. De Drijvende Stad heeft zonder twijfel het meest uitgestrekte en beroemde netwerk van kanalen. Echter, wanneer men verder kijkt, ontdekt men dat Italië diverse steden kent waar water een cruciale rol speelde in de geschiedenis en de infrastructuur. Verrassend genoeg is de stad met de meeste historische waterwegen, buiten Venetië, Milaan. Hoewel veel van deze kanalen nu ondergronds of gedempt zijn, leeft het erfgoed voort in de beroemde Navigli.
De functie en ontwikkeling van de Milanese kanalen
De Navigli zijn een ingenieus systeem van onderling verbonden kanalen die in de middeleeuwen werden aangelegd om Milaan te verbinden met de rivieren Ticino en Adda, en zo met het Lago Maggiore en het Comomeer. Dit netwerk was van vitaal belang voor het transport van goederen, met name marmer voor de bouw van de Duomo. Leonardo da Vinci zelf droeg bij aan het ontwerp en de verbetering van het sluismechanisme, waardoor scheepvaart over lange afstanden mogelijk werd.
Hoewel veel van de historische kanalen in de twintigste eeuw werden gedempt ten behoeve van de aanleg van wegen en de moderne stadsuitbreiding, zijn de overgebleven delen, voornamelijk de Naviglio Grande en de Naviglio Pavese, nu het hart van het sociale leven in Milaan. Dit gebied staat bekend om zijn levendige avondscene, restaurants en de antiekmarkten die hier regelmatig plaatsvinden.
Andere steden met opmerkelijke waterwegen
Hoewel Milaan de eer opeist als de stad met het grootste (voormalige) netwerk buiten Venetië, zijn er andere steden die hun eigen unieke relatie met water hebben behouden, wat ze een bezoek waard maakt voor reizigers die de drukte van de meest beroemde steden willen vermijden.
Treviso: de 'kleine Venetië' van het vasteland
In de regio Veneto, niet ver van Venetië zelf, ligt Treviso. Deze stad wordt vaak liefkozend 'klein Venetië' genoemd vanwege de vele kleine waterlopen, afgeleid van de rivier de Sile, die door het historische centrum kronkelen. De kanalen zijn hier helderder en worden prachtig omlijst door de middeleeuwse muren en huizen. Treviso biedt een rustiger, authentiekere Italiaanse stedelijke ervaring met de charme van het water dat door de straten stroomt, zonder de extreme toeristische drukte van de regiohoofdstad.
Een wandeling langs de Buranelli-gracht in Treviso geeft een goed beeld van hoe water het stadsleven eeuwenlang heeft gevormd. Dit toont aan dat de Italiaanse geschiedenis van waterbouwkunde en stedelijke planning veel verder reikt dan alleen de lagune van Venetië.
Kanalen en waterwegen zijn niet alleen esthetisch aantrekkelijk, ze vertellen het verhaal van de Italiaanse stedelijke ontwikkeling, handel en architectonische innovatie, van de industriële kracht van Milaan tot de vredige schoonheid van Treviso.
